با دقت و تدبر در آیات قرآنى و روایات و ادعیه مأثوره، به این حقیقت نیز مى رسیم که:
غفران ربوبى داراى مراتب مى باشد و در هر درجهاى از درجات ایمان و در هر منزلى از منازل سلوک، به تناسب همان درجه و همان منزل، مرتبه خاصى از غفران هست. به هر اندازه که غفران او شامل سالک مى گردد، به همان اندازه هم رسوم خودى از او بر طرف مى شود تا جایى که با شمول کامل غفران از نام و نشان خودى او خبرى نمانده و همه رسوم وى هالک گشته و وجه الله در وجود او به ظهور برسد و او فانى در آن گردد. و این هم ناگفته نماند که وجه الله، عین غفران است «یا رضوان یا غفران یا سبحان»
بدام زلف تو دل مبتلاى خویشتنست بکش بغمزه که اینش سزاى خویشتنست
گرت ز دست برآید مراد خاطر ما بدست باش که خیرى بجاى خویشتنست
بجانت اى بت شیرین دهن که همچون شمع شبان تیره مرادم فناى خویشتنست
چو راى عشق زدى با تو گفتم اى بلبل مکن که آن گل خندان براى خویشتنست
( دیوان حافظ )
مراتب عالیه غفران به تصور نیاید و مرتبه اعلاى آن در فهم نگنجد. أعلى مرتبه آن همان است که به هدایت خود حضرت حق به رسول اکرم صلى الله علیه و آله و سلم اشاره مى شود و به وى امر مى گردد که: «فسبح بحمد ربک و استغفره انه کان تواباً» سوره نصر، آیه ۳
مقالات؛ جلد یک
