سلسله مباحث معـــاد از استاد فرزانه حضرت آیت الله محمد شجاعی (مد ظله العالی)
موضوع بحث: تکوینی بودن و حکمیت معــاد
بسم الله الرحمن الرحیم
در جلسه گذشته گفتیم که قرآن معاد را متکی بر این اصل یا اصولی میداند که در اولین مرحله انسان متوجه همان اصل یا اصول بشود تا یک نتیجه و برداشت صحیحی از معاد برایش داشته باشد. اصلی که گفتیم، اصل بقاء موجودات و تحول موجودات است که قرآن کریم با بیان مثالهای مختلف میخواهد انسانها را متوجه بر این مسئله بکند و معاد را هم متکی بر اصل بقاء موجودات و تحولاتی که روی هر موجود خواهد آمد، میداند.
در جلسه گذشته گفتیم که مسئله معاد یک مسئله مورد نزاع است و قبل از اینکه این مسئله روشن شود، شنیده اید که بین علماء و فلاسفه، این مسئله که معاد، معاد روحانی است یا جسمانی، آن هم روحانی به چه معنا و جسمانی به چه معنا اختلافاتی هست. آنطور که قرآن تصویر میکند، برای نزاع هم زمینه ای باقی نمیماند. قرآن در مرحله اول میخواهد ما را متوجه کند که ای انسان تو اول به این مسئله متوجه شو که تو به هر گوشه ای از خلقت نظر بیاندازی و دقت و تدبر عمیق بکنی، ذره ای نمیتوانی پیدا کنی که از صفحه وجود هستی، به صورت واقعی نابود شود و از بین برود. مسئله نابودی تنها برای انسان نیست. شما نمیتوانید اساسا هر چه که موجود است و به اصطلاح صفت موجود را داشته باشد، پیدا کنید که پا به عرصه عدم بگذارد و یکسره از صفحه وجود برچیده شود. در خلقت نابودی نداریم. هر ذره ای را هم که حساب کنید، نابود نمیشود. آنچه که هست و ما ممکن است نابودی تصور کنیم، عبارت است از تغییر صورت و تحول و تبدل.