بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر سوره مبارکه حمـــد توسط استاد آیت الله محمد شجاعی مُدظله العالی
...در توضیح این مسئله مقدمه خاصی را می گویم: قبلا در بحث اسماء حُسنی گفته ایم و تا حدی فهمیدید که به طور کل، آنچه در نظام وجود هست، بوده و خواهد شد، ما سِوی الله، اینها هر چه هست از آثار اسماء حُسنای خدا و صفات علیای اوست. به یک تعبیر دیگر گفته می شود، آنچه که در نظام هستی هست، از جلوات اسماء ذات مقدس حق است، این یک مسئله.
و اینکه اسماء خدا هم در جای خودش مراتب دارد که وجود از آثار جلوات آنهاست. اولین اسم از اسماء الهی که اسماء دیگر از شاخه های آن، جلوات آن، انشعابات آن، انقسامات آن است، این اولین اسم که اسم اعظم و اکبر حق است، به یک نظر اسم الله است. یعنی اسم اول، تعیُّن اول، ظهور اول، جلوه اول حق با صفات کمالیه اش ... اسم اعظم به این معنا که اسماء دیگر از او مُنشعب و جلوه او هستند.
ذات غیبی حق، ذات مبداء وجود که هیچ کس نه راه داشته و نه خواهد داشت، غیب بوده و الان و همیشه هم غیب هست، وقتی شروع به تجلّی می کند (شروع زمانی نیست اینطور تعبیر می آوریم و الا همیشه در تجلّی است)، ظهورات دارد، جلوات دارد، جلوه اول جامع، همه جانبه بوجود واحد، همان اسم اول حق است، همان اسم الله است.
خود این اسم الله جلوه ها دارد که می شود اسماء دیگر و وقتی از اسماء گذشتیم به این طرف، خود اسماء شروع به جلوه ها کرده که می شود، نظام وجود و موجودات. بنابراین کل موجودات و عوالم وجود با همه آنچه در عوالم وجود هست ، همه از جلوات اسماء است. روی همین حساب در این موجودات هر چه هست از آثار و از جلوات در مراتب مختلف، از آثار اسماء است که به یک نظر از مراتب و جلوات و آثار اسم اعظم و به یک نظر از جلوات ذات است.(دقت شود)
توضیح مساله برای رسیدن به نتیجه اینکه، ذات وقتی جلوه می کند در اسم اعظم، اسم الله، آن اسمی که اولین خبر و پیام آور از آن ذات غیبی است وقتی این موجودات می خواهند فیض بگیرند، وجود بگیرند، هر چه که می خواهند بگیرند، در کُل منتهی به اسم الله می شود. بنابر این، الله خلق کرده، الله روزی می دهد، الله عفو می کند، الله مغفرت دارد، الله ربوبیّت دارد، الله انتقام دارد، الله نعمت می دهد، الله عذاب می دهد، الله تصویر می کند الی آخر. هرچه می کند الله می کند، هرچه هست در نظام وجود از آثار الله است، فلذا می بینیم در قرآن هر چه که در نظام وجود بوده است و هست و خواهد شد را و حتی آنچه را که در قیامت خواهد شد را ، همه را به الله نسبت می دهد، از آثار الله است؛ حالا می آییم پایین تر...
الله که این همه از اوست، خود الله جلوه ها دارد، در یک جلوه رحمن است، در یک جلوه رحیم، در جلوه ای قادر، در جلوه ای حیّ، در جلوه ای عفوّ، در جلوه ای غفور، در جلوه ای تواب، در جلوه ای مُحیی، در جلوه ای مُحیـــط است الــی آخر.
بنابراین آنچه که در نظام وجود می گذرد همه از آثار اسم الله است اما از طرف دیگر هر کجا حیات هست، هم از آثار اسم الله است هم از آثار اسم مُحیی و اسم حیّ است؛ پس هم الله حیات می دهد، هم خدای حیّ، هم مُحیی الاَموات. بنابراین وقتی درقرآن می گوید، الله موجودات را حیات می دهد درست است، مُحیی الاَموات حیات می دهد درست است؛ الله خلق می کند، خالق خلق می کند، هر دو درست است. الله عفو می کند، خدای عفوّ، عفو می کند؛ عفو از آثار اسم الله است، از آثار اسم عفوّ هم هست چون عفوّ خودش از جلوه های اسم الله بود.
