طبعاً آنجا که انسان به خواسته ی «خود» یا «نفس» جواب مثبت مى دهد و واجبى را ترک مى کند و یا حرامى را مرتکب مى شود، به بت «خود» یا بت «نفس» لبیک گفته و در بزرگ شدن و رشد یافتن «خود» یا نفس» کوشیده و آنرا پرورش داده است. در بیان روشنتر، نفسانیت و انانیت خود را کاملتر گردانیده و آنچه را که باید در سیر عبودى خویش در فناى آن بکوشد، تکمیل و تربیت نموده و حجاب بین خود و حضرت حق را غلیظ تر و راسختر کرده و فاصله بین خود و حضرت مقصود را بیشتر و زیادتر گردانیده است. جواب مثبت دادن به خواسته خود یا نفس، در حقیقت، سعى در بزرگ شدن و رشد یافتن «خود» یا «نفس» است، و این بدان معنى است که انسان حجاب بین خود و خدا را کاملتر مى گرداند.
در مصباح الشریعة، در باب جهاد و ریاضت، بیانى از امام صادق، صلوات الله علیه، آورده است که در قسمتى از آن چنین فرموده است: «ولا حجاب أظلم و أوحش بین العبد و بین الله من النفس و الهوى» یعنى «و هیچ حجابى بین بنده و بین خداى متعال نیست که ظلمانى تر و موحش تر از نفس و هواى آن باشد».
این، یک علامت و نشانه خوبى است براى کسانى که مى خواهند بدانند چه اندازه بین آنها و خداى متعال فاصله و دورى هست؟. یعنى هر کسى با مطالعه و بررسى جنبه نفسانیت خویش مى تواند به این حقیقت که گفتیم پى ببرد و بداند که فاصله و حجاب بین او و حضرت حق چه اندازه است؟ هر کس هر اندازه اسیر نفس خود و مطیع خواسته هاى خود باشد، به همان اندازه فاصله با حضرت مقصود دارد؛ زیرا اصل حجاب، همان «خود» و «نفس» اوست و حجب دیگر از آن نشأت مى گیرد و با آن قائم است. (دقت شود).
گر ببینى میل خود سوى سما
پر دلت برگشا همچون هما
ور ببینى میل خود سوى زمین
نوحه میکن هیچ منشین از حنین
عاقلان خود نوحه ها پیشین کنند
جاهلان آخر بسر بر مى زنند
ز ابتداى کار آخر را ببین
تا نباشى تو پشیمان یوم دین
دفتر سوم مثنوی
