روزهای اول ماه رمضان

بسم الله الرحمن الرحیم

موقعى که روزه می ‏گیرید، شبش، روزش، ساعاتش چگونه باید باشد؟ آن اندازه از آداب که یادگرفته‏ای اگر آنها را در همان روزهاى اول و مخصوصاً روز اوَل، اگر سعى کردید عمل بکنید دنبالش را هم توفیق خواهید داشت. این چیز عجیب اسرارآمیزى است! بشرط اینکه سعى خودتان را داشته باشید. اما اگر روز اول مخصوصاً و یا روزهاى اول چندان سعى نکردید آنچه را که می دانید از آداب روزه داران، خوب عمل بکنید، قساوت مخصوصى عاید می ‏شود که بعدش تلاشتان براى مراعات آن آداب چندان به ثمر نمی رسد.
توجه داشته باشید! اگر روزهای اوَل مراعات نکردید، ولو به این شکل که بگوئید: حالا تازه ماه مبارک شروع شده و ما هم سعى می ‏کنیم خوب روزه بگیریم، حالا اوَلش است، چنین و چنان می ‏کنیم، آداب را رعایت می کنیم! [بعدش تلاشتان چندان به ثمر نمی ‏رسد.]
در گفته ها آمده است و می فهمید که درماه مبارک چگونه باید بود. سعى کنید آنها را عمل کنید. مخصوصاً روز اوَل. اگر چند روز مسامحه بکنید در آنچه که می ‏دانید چگونه باید باشید بعدش یک قساوت مخصوصى انسان را می ‏گیرد این هم یک رمز است.
چیزهایى که می ‏دانید در ماه مبارک باید انجام دهید آن اندازه که یاد گرفته ‏اید که انسان در ماه مبارک چگونه باید باشد، آدابش چیست، [همان را عمل کنید]....

...در عین حال من به شما توصیه می ‏کنم که دعائى که براى روز اوَل ماه در صحیفه سجادیه هست که از امام سجاد سلام ‏الله‏ علیه دعائى است که در اوَل ورود ماه رمضان یعنى در شروع ماه رمضان حضرت این دعا را می ‏خواند و دعائى است که در اوَل ماه رمضان، در شروع ماه رمضان باید خواند این دعا را الان قبل از این که ماه رمضان بشود به شما توصیه می ‏کنم، زیاد وقت بگذارید، از اوَل تا آخر مکرر مطالعه بکنید. ببینید که آنجا امام در اوَل ماه مبارک از خدا چه خواسته براى ماه مبارک چه خواسته است.
در آن دعا آنچه که انسان باید آن آداب را در روزه داشته باشد رؤسش در آنجا ذکر شده است و شما را آماده می ‏کند که در ماه مبارک روزه بودنتان به آن شکلى که باید باشد رعایت کنید. اگر آن دعا را مطالعه بکنید، حتماً تاکید می ‏کنم، خوب از خدا بخواهید خدایا چنینم بکن، چنانم بکن، از چه چیزها بازم بدار به چه چیز موفقم بکن. همه‏ اش در ارتباط با این است که روزه، روزه باشد و آداب ماه مبارک مراعات بشود. آنچه که از خدا خواستنى است براى ماه مبارک، از آداب آنها را آنجا امام علیه ‏السلام از خدا خواسته و دعائى است که در اوَل ماه مبارک باید خواند، مستحب است که خوانده شود.
شما هم بخوانید در اوَل ماه مبارک ولى قبلاً چندین بار مطالعه بکنید تا بدانید که در ماه مبارک چه آدابى را باید داشته باشید، دعاى عجیبى است....
 

.... مخصوصاً باز من تاکید می ‏کنم به چیزى که بارها گفته ‏ام از حالا براى توفیق استغفار که خدا شما را در ماه مبارک، تا حالا که نشده است، بلکه در این ماه مبارک شد مشمول مغفرت قرار بدهد، دعا کنید. این چیزى است که شما ظاهراً تا بحال بدست نیاورده اید، چون کسى که بدست بیاورد آثارش در او معلوم می ‏شود، کسى گناهانش مغفور بشود آثارش بعد از آن در تمام حرکات و سکناتش در وجودش معلوم می ‏شود. ما فعلاً این آثار را در وجود خودمان ندیده ‏ایم.
ماه مبارک بهترین فصل است، بهترین مقطع است براى این منظور و بندگان خدا اگر در مواقع دیگر موفق نشده‏ اند خودشان را مشمول مغفرت خدا بکنند، سعى مى کنند در ماه مبارک این کار بشود، مشمول مغفرت باشند.

استکبار

بسم الله الرحمن الرحیم

ثُمَّ اخْتَبَرَ بِذَلِکَ مَلَائِکَتَهُ الْمُقَرَّبِینَ لِیَمِیزَ الْمُتَوَاضِعِینَ مِنْهُمْ مِنَ الْمُسْتَکْبِرِینَ

پس فرشتگان مقرب خود را بدان بیازمود، و بدین آزمایش فروتنان را از مستکبران جدا فرمود.
(نهج البلاغه ، خطبه ۲۳۴)

... امیرالمؤمنین سلام ‏الله‏ علیه در نهج البلاغه می فرماید خداى متعال آن مَلکَش را ـ از جن بود نه از ملک (و کان من الجنّ) ـ بواسطه استکبار از بهشت بیرون کرد، شما می خواهید با داشتن این استکبار به بهشت راه پیدا بکنید؟ به انسانها خطاب می کند. نکته بسیار ظریف و عمیقى است! شیطان را خدا از بهشتى که بهشت حاضر و آماده اش بود که زحمت کشیده بود به آنجا رفته بود، با قدم عبودیت، با مجاهدت خیلى بالا رفته بود، در منزلتهاى بالا، در بهشت قرار گرفته بود، در زمره ملائکه و ملائکه حساب مى ‏شد! وقتى خطاب آمد، خطاب شامل شیطان هم شد بعنوان اینکه در زمره ملائکه بود، که فرمود به آدم سجده بکنید، یک ظهور منیّتى شد از شیطان، که گفت: «اَنَا خیرٌ منه» من از او بهترم!! در آنچه که خدا دستور فرموده بود خضوع و خشوع محض نداشت که اطاعت بکند. منیّتش را اینجور نشان داد خواستِ خودش را مطرح کرد که همان استکبار است.

این خواستِ خود را مطرح کردن چیزى است که شما مى توانید بگوئید که از من و شما چقدر سر زده؟ یعنى خواست خود را، آنچه که دلمان می ‏خواهد، آنچه من می ‏خواهم، آنچه من خوشم می ‏آید، آنچه که هوسم می ‏خواهد، این خواست خود را مطرح کردن می ‏شود استکبار.

دربرابر امر خدا و نهى خدا، خواست خود را مطرح کردن، شما می ‏توانید در عمر خودتان بشمارید چقدر بوده؟ یعنى شمارشش براى شما امکان دارد؟ مال شیطان یکبار بود. در ما و شما، شمارش مخالفت با خدا را می ‏توانید؟ که همان امر خدا را کنار گذاشتن و خود را مطرح کردن می شود، همان که شیطان کرد. شمارشش را که نمی ‏دانید! حالا که شمارشش را نمی ‏دانید به بیان امیرالمؤمنین صلوات‏ الله‏ علیه‏ دقت کنید ـ خیلى نکته ظریفى است، مانند همه بیاناتش داراى نکات ظریف است، مانند بیانات همه ائمه علیهم‏السلام ـ می فرماید:

 

کَلاّ! ما کانَ اللّهُ سُبْحانَهُ لِیُدْخِلَ الْجَنَّةَ بَشَراً بِاَمْر اَخْرَجَ بِهِ مِنْها مَلَکاً،
حاشا؟ خداوند هرگز انسانى را به عملى وارد بهشت نمى کند که به خاطر همان عمل فرشته اى را از آنجا بیرون کرد.

 

شما فکرتان چیست؟ خدا وقتى مَلَکش را از بهشتى که در آن بود بلحاظ استکبار بیرونش کرد، شما می خواهید با داشتن آن استکبار به بهشت قدم بگذارید؟

خیلى نکته عجیبى است، یعنى هرکس هراندازه بفهمد، اگر نبود نهى خدا، که مأیوس نشود، انسان می خواست مأیوس بشود. یعنى بعد از اینکه امیرالمؤمنین علیه‏السلام می ‏گوید و انسان فکر می ‏کند، مى فهمد که واقعاً حقیقت همین است آنکه از بهشت آماده‏ ای که رفته بود و نشسته بود و متنعم بود و به لحاظ مجاهدتهاى طولانى که شیطان به لحاظ عبودیت داشت، آزمایش که پیش آمد، درآن آزمایش خودش را مطرح کرد و حرف خدا را گوش نکرد، بیرونش کردند، نمی ‏سازد با آنجا!

گوشهایتان را باز کنید که بهشت با چى نمى سازد؟ این نمی سازد، هم تکوینى است یعنى در خلقت اینجور است، نمی ‏سازد. نمی ‏سازدِ حرف نیست، نمی ‏سازد تکوینى است. تکوین بهشت و جوار خدا این است که با این مسئله نمی ‏سازد و این با آن نمی ‏سازد. دقیقاً در تضاد هستند یا باید آن باشد، یا این باشد.

حالا چطور؟ چرا نمی ‏سازد؟ فعلاً عقول ما بعید است که بیابد. روى این حساب من به شما تاکید می ‏کنم که ... باید استغفار کنیم، ولى باید براى آن استکبارهاى بى شمارمان، ما باید با پشیمانى استغفار بکنیم بلکه شد.

اگر نشده باشد بیان امیرالمؤمنین سلام‏ الله ‏علیه را بخاطر بیاورید. آن استکبار اگر بخشیده نشود، اگر خدا آن را از عالم وجود ما محو نکند، اگر آن را از وجود و عالم ما در تکوین از میان برندارد، آن استکبارها با ما باشد و ما بخواهیم آنها را با خود حمل بکنیم، با حمل آن نمى گذارند به بهشت نزدیک شویم! کما این که شیطان این مسئله را چون با خود داشت، بیرونش کردند! حالا ما را هم با حمل آن به آنجا نمی ‏گذارند. این باید با مغفرت خدا از میان برود... .

حفظ برکات ماه مبارک رمضان

بسم الله الرحمن الرحیم

 

در ماه مبارک، از یک سو از گناهان اجتناب می ‏کنید و از یک سو از مباحات، [یعنی] کم خوردن و امثال آن ، شکستن نفس در مقابل امر خدا، که [این شکستن نفس] مقابل هواى نفس می ‏شود.[این دو کار] دل را لطیف می ‏کند، یعنى قساوت را از دل برمى دارد و اینجور اثرات را ماه مبارک در دل می ‏گذارد:

السلام علیک من مجاور رقت فیه القلوب. در دعاى ۴۵ صحیفه سجادیه، در وداع شهر مبارک، ماه رمضان است: سلام بر تو‏ای ماهى که در تو دلها رقت پیدا کرد:قلت به الذنوب، گناهان کم شد. این تاثیر روزه است در دل.
 

...حالا باید طبعاً خیلى مراقبت کرد که انسان یک ماه روزه گرفته است و رقّتى در دل به ظهور رسیده، دل رقیق شده است، قساوتش تا حدودى برطرف شده است. باید مواظبت کرد [که] این را اضافه کرد، کم نکرد. مواظبتش بر این است که: اولاً انسان ترک گناه را ادامه بدهد. ثانیاً مراقبت در این که در هواهاى مباح نفسانى، خوردنها و آشامیدنها و آن چیزهایى که شرعاً حلال است مباح است، در آنها انسان زیاد غوطه ور نشود. 
این نکته دوم را ممکن است شما متذکر نباشید، می ‏خواهم تذکر بدهم: فکر نکنید چون مباح است و خدا حلال کرده است، بى قیدوشرط انسان غوطه ور بشود و اشکالى ندارد، نه خیر! قساوت می آورد. حتماً قساوت می ‏آورد.  شما پیش خودتان فکر کنید می ‏فهمید که انبیاء و از همه بالاتر، رسول الله صلی ‏الله‏ علیه‏ و آله، حضرات معصومین علیهم‏السلام، اینها [چرا] این قدر از این مباح‏ها اجتناب می کردند، از حلال‏ها اجتناب می کردند. یکى حضرت  امیر علیه ‏السلام [است] که در حالاتش هست. لابد شنیده‏‏ اید همیشه نان جو می خورد، آن هم نان جو خشک، گاهى با نمک و خیلى کم می ‏شد که مثلاً با سرکه و یا با شیر بخورد! بیشتر، خوراکش نان جو با نمک بود. این مسئله را که شنید، در حالاتش هست که بعضى از نزدیکان از راه دلسوزى می ‏خواستند نان جو را روغنى بزنند، آن انبان نان جو خودش را مهر و موم کرد، که کسى دست نزند! این درس است براى ما! معلوم است [این] که کسى از مباحات هم بى قیدوشرط اجتناب کند، چیز ساده ‏ای نیست.
رسول الله صلوات ‏الله ‏علیه‏ و آله سه روز پشت هم از نان جو سیر نشد! اینها یعنى چه؟ در مباحات غوطه ور شدن، که بعضى از عوامها فکر مى کنند حلال است، این طور نیست که قساوت نیاورد.
ماه مبارک که در نتیجه اجتناب از بسیارى از مباحات، موجب می ‏شود در دل ما رقت پیش بیاورد، باید دقت کنیم این رقت را و آن طهارتى را که در دل پیش می ‏آید، حفظ کنیم. حفظش این است که اولاً گناه نکنیم، ثانیاً سعى کنیم زیاد در مباحات غوطه‏ ور نشویم. یک مقدار امساک بکنیم. اینها شرعى است، غیرشرعى نیست. مثلاً چاى حلال را بخورى آتش ندارد، حرام نشده است. اگر تحریم شده بود آتش داشت، جهنم داشت. اما اگر همین مباح را ترک بکنیم، که انبیاء صلوات ‏الله علیهم‏ و ائمه معصومین علیهم‏السلام و رسول الله صلی‏ الله‏ علیه‏ و آله، در عین مباح بودن، ترک می کردند. نه تنها نامشروع نیست، بلکه ریاضت مشروع است، اثر خوب در دل می ‏گذارد، دل را به رقّت می ‏آورد.
این جمله را دوباره تکرار مى کنم :السلام علیک من مجاورٍ رقّت فیه القلوب و قلّت فیه الذّنوب. مثلاً چایى ده تا می خورید پنج تا بخورید. غذایى را خیلى خوشتان می ‏آید، نخورید، نفستان را بشکنید، نخورید. ترک لذّت خودش مسئله ‏ای است، ترک لذّت مباح مسئله‏ ای است، نباید آن را نادیده گرفت. به حرف عوامها گوش نکنید! آنها می ‏خواهند غوطه ور شدن خودشان را در مباحات توجیه بکنند! عوامهاى مؤمنین را می ‏گویم نه عوام فسّاق را!  بیش از این توجیه بردار نیست که مباح است. اما این که اینها موجب قسوت می ‏شود و ترک اینها موجب رقت می ‏شود، اجتناب از آنها مسئله مسلمى است.