این اثر با تبیین مضامینی در زمینه ایمان حقیقی، عقل، علم و ادراک به بررسی تحولات قلبی انسان، حالات آن، محبت و آثارش در فرهنگ اسلامی می پردازد. نویسنده ایمان حقیقی را مربوط به دل ها دانسته و با اهتمام به آموزه های قرآنی، وصف و شآن آن را از آیات به اثبات رسانده و آن را ویژگی اصلی مومنان معرفی کرده است. آنچه قرآن در این زمینه بیان می‌کند و اسراری که در این آیات نهفته است، چیزی نیست که بتوان در گفته‌ها و نوشته‌ها آورد، زیرا علاوه بر این که حقایق نوری و مقاصد عالیه قرآن کریم در این حوزه مانند زمینه‌های دیگر، از ما پوشیده است، آن مقدار هم که فهمیده می‌شود، ممکن نیست همه آن به گفته و نوشته بیاید، برای این که این قسمت به افرادی اختصاص دارد که از مکاشفات و مشاهدات صحیح برخوردارند، یعنی یافتنی است و گفتنی و شنیدنی محسوب نمی‌شود. قسمتی هم بسیار دقیق و عمیق است و برای اکثر اشخاص قابل فهم و هضم نیست و قسمتی نیز که می‌شود گفت و فهمید، احتیاج به شرح و بسط طولانی دارد.
مولف در بخش اول کتاب در شش فصل: "ایمان حقیقی، وصف دل و شأن آن است"، "عبادت اصلی، وصف دل و شأن آن است"، "علم و ادراک، در اصل، وصف دل و شأن آن است"، "تحول دل و حالات و آثار و آداب"، "محبت" و "آثار محبت و آداب آن"، به تبیین جایگاه دل در ایمان پرداخته است و در بخش دوم با بیان نه کلام "معارف در مخاطره دو عامل"، "ضرورت تبیین صحیح معارف"، "تصویر ناصحیح معارف و تبعات آن"، "غیب روزه و ضیافت الهی"، "عبودیت"، "آیت خواب و آیت های موجود در آن"، "کتاب یا صحیفه عمل انسان"، "خواب دنیا و غفلت از عالم عهد" و "حذف ها و تعبیرهای سوال برانگیز" به بیان معارف الهی می پردازد.
