بسم الله الرحمن الرحیم
... به طوری که در کلام ها و سخن ها تشبیه و تمثیل وجود دارد، و گاهی بعضی انسانها به جهت برخی خصوصیات خوب یا بد که دارند و مانند خصوصیات خوب یا بد موجودات دیگر است، به همان موجودات تشبیه و تمثیل می گردند، یعنی شبیه آن موجودات و مثل آنها تصویر می شوند، در رؤیاها هم به تناسب عالم رؤیا تشبیه و تمثیل وجود دارد، و گاهی بعضی انسانها به جهت برخی خصوصیات خوب یا بد که دارند و مانند خصوصیات خوب یا بد موجودات دیگر است، به همان موجودات تشبیه و تمثیل می گردند، یعنی شبیه آن موجودات و مثل آنها تصویر می شوند، و به عبارتی به صورت آنها دیده می شوند.
از باب مثال، در حالات حضرت عبدالمطلب جدّ بزرگوار رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آمده است که قبلا به او تولد رسول اکرم (ص) با تشبیه و تمثیل خاصی بشارت داده شد. در رؤیا دید که درختی بر پشت او روئیده است که سرِ آن به آسمان رسیده و شاخه های آن به شرق و غرب گسترده شده است و نور بسیار درخشنده ای از آن ساطع گشته که بزرگ تر و فراگیرتر از نور آفتاب است، و عرب و عجم در برابر آن درخت سر فرود آورده اند، و روز به روز بزرگ تر می شود و نور آن فراگیر تر می گردد، و جماعتی از قریش می خواهند آن درخت را قطع کنند، لکن وقتی به آن نزدیک می شوند، جوان بسیار خوش صورتی آنان را می گیرد و کمــر آنان را می شکند و ...
در این رؤیا وجود مبارک رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم که از صُلب عبدالمطلب به ظهور خواهد رسید و خصوصیت خوب فوق العاده و پر برکتی دارد که مانند خصوصیت خوب فوق العاده درخت مذکور است، به همان درخت مذکور در حالی که بر پشت عبدالمطلب روئیده است تشبیه و تمثیل گردیده و شبیه و مثل آن، یعنی به صورت آن تصـویر گشته و دیـده شده است. این نمونه ایی بود از شواهد در باب خصوصیات خوب.
و اما مثالی دیگر در باب خصوصیات بد؛ کسی که به نیش زبان گرفتار است و دارای این خصوصیت بد است که مانند خصوصیت عقرب است، گاهی در رؤیا به تناسب رؤیا به عقرب تشبیه و تمثیل گردیده و شبیه و مثل آن، یعنی به صورت آن تصویر گشته و دیده می شود، کما اینکه در کلام ها هم او را به عقرب تشبیه و تمثیل کرده و می گویند، او مانند عقرب است و به هر کس که می رسد نیش زبان می زند.
شواهد در این باب بسیار زیاد است و اهل آن می توانند با تــآمل و به قدری که هدایت های ربوبی دست آنها را می گیرد به شواهد دیگر نیز پی ببرند.
عِبرت و بیـــداری از یــــزدان طلب نه از کتـاب و از مَقــال و حـرف و لـب
(دفتر سوم مثنوی)
